Co naprawdę mówi nam IQ?
Wielu rodziców, poszukując odpowiedzi na pytania o rozwój swojego dziecka, trafia na pojęcie IQ – ilorazu inteligencji. To bez wątpienia jedno z najczęściej stosowanych i rozpoznawalnych narzędzi oceny zdolności poznawczych. Jednak czy sam wynik IQ wystarczy, by zrozumieć, jak dziecko funkcjonuje na co dzień? Okazuje się, że niekoniecznie.
Testy inteligencji, takie jak Stanford-Binet Intelligence Scales – Fifth Edition (SB5), mierzą istotne obszary funkcjonowania intelektualnego – m.in. rozumowanie werbalne i niewerbalne, pamięć roboczą, wiedzę i szybkość przetwarzania (Roid & Barram, 2004). To doskonałe narzędzie do oceny potencjału poznawczego dziecka, wykorzystywane w diagnostyce edukacyjnej, psychologicznej i klinicznej.
Ale rozwój dziecka to coś więcej niż tylko potencjał intelektualny. Często zdarza się, że dzieci osiągające przeciętne lub wysokie wyniki IQ mają trudności z funkcjonowaniem w grupie rówieśniczej, samodzielnością, regulacją emocji czy rozwiązywaniem codziennych problemów. Tu właśnie potrzebujemy dodatkowej perspektywy.
Z pomocą przychodzi FSDS – Funkcjonalna Skala Dojrzałości Społecznej, stworzona przez dr Urszulę Sajewicz-Radtke i Bartosza M. Radtke, a opracowana przez Polską Pracownię Testów Psychologicznych i Pedagogicznych. FSDS to narzędzie, które pozwala ocenić nie tylko to, co dziecko potrafi, ale przede wszystkim – jak funkcjonuje. Skala bada m.in. rozwój społeczno-emocjonalny, samodzielność w codziennych czynnościach, komunikację, motorykę i gotowość do nauki, opierając się na modelu dojrzałości społecznej Edgara Dolla.
Badanie FSDS odbywa się w formie wywiadu z rodzicem i umożliwia określenie tzw. wieku funkcjonalnego dziecka oraz ilorazu dojrzałości społecznej. Dzięki temu uzyskujemy nie tylko liczbowy wynik, ale też praktyczny obraz tego, jakie wsparcie rozwojowe będzie najbardziej trafne i skuteczne (Sajewicz-Radtke & Radtke, 2022).
W naszym centrum wykorzystujemy oba narzędzia – SB5 i FSDS – w diagnozach rozwoju dzieci i młodzieży, ponieważ wierzymy, że tylko wielowymiarowe podejście pozwala naprawdę zrozumieć młodego człowieka i odpowiednio go wspierać. W kolejnych częściach artykułu opowiemy więcej o tym, jak działają te testy, co można z nich wyczytać i kiedy warto je wykonać.
Dlaczego warto badać rozwój dziecka kompleksowo?
Rozwój dziecka nie przebiega liniowo ani jednolicie. Każde dziecko rozwija się we własnym tempie, osiągając różne umiejętności w nieco innych momentach. To, co dla jednych jest naturalnym etapem, dla innych może okazać się wyzwaniem. Dlatego kompleksowa diagnoza rozwoju dziecka jest dziś nie tyle luksusem, co świadomym i odpowiedzialnym krokiem w kierunku wsparcia.
Diagnoza to nie etykieta – to mapa
Rodzice często obawiają się, że „badanie” oznacza przypisanie dziecku diagnozy lub stygmatyzację. Tymczasem celem dobrej diagnozy nie jest etykietowanie, lecz zrozumienie indywidualnego profilu mocnych stron i trudności dziecka. Dzięki temu możliwe jest opracowanie realnego, dopasowanego planu wsparcia – edukacyjnego, emocjonalnego lub terapeutycznego.
Badania wskazują, że wczesna identyfikacja opóźnień rozwojowych i trudności adaptacyjnych znacząco zwiększa skuteczność interwencji (Glascoe & Marks, 2011). Diagnozy wykonane w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym mogą pomóc zapobiec pogłębianiu się trudności, zarówno w sferze poznawczej, jak i społecznej czy emocjonalnej.
Potrzeba wielowymiarowego spojrzenia
Dzieci nie rozwijają się wyłącznie „intelektualnie”. W rozwoju istotne są także:
- Umiejętności społeczne – nawiązywanie kontaktów, odczytywanie emocji, współpraca.
- Samodzielność funkcjonalna – ubieranie się, organizacja dnia, korzystanie z toalety.
- Rozwój emocjonalny – radzenie sobie ze stresem, kontrola impulsów.
- Motoryka i percepcja – precyzja ruchów, koordynacja, orientacja przestrzenna.
Właśnie dlatego zastosowanie zarówno testu SB5 (badającego potencjał intelektualny), jak i FSDS (analizującego funkcjonowanie społeczne i adaptacyjne) pozwala uzyskać obraz całościowego rozwoju dziecka.
Kiedy warto rozważyć diagnozę?
Poniżej kilka sygnałów, które powinny skłonić do rozważenia konsultacji diagnostycznej:
- Opóźniony rozwój mowy, trudności z komunikacją.
- Problemy z koncentracją, zapamiętywaniem lub uczeniem się.
- Trudności z samodzielnością, np. przy jedzeniu, ubieraniu się.
- Trudności w kontaktach z rówieśnikami, wycofanie lub nadmierna impulsywność.
- Obawy nauczyciela lub pedagoga szkolnego o funkcjonowanie dziecka w grupie.
W naszym centrum obserwujemy, że nawet jednorazowa diagnoza bywa dla rodziców punktem zwrotnym – umożliwia nie tylko zrozumienie zachowań dziecka, ale także podjęcie świadomych kroków, by wspierać je w sposób dopasowany do jego indywidualnych potrzeb.
Test SB5 – czyli inteligencja w 5 wymiarach
Stanford–Binet Intelligence Scales, Fifth Edition (SB5) to jedno z najbardziej uznanych narzędzi psychometrycznych do pomiaru inteligencji u dzieci, młodzieży i dorosłych. Jego największą siłą jest nie tylko precyzja pomiaru, ale także głębia analizy – test pozwala przyjrzeć się pięciu kluczowym obszarom funkcjonowania intelektualnego w dwóch trybach: werbalnym i niewerbalnym (Roid, 2003).
Co mierzy SB5?
SB5 opiera się na nowoczesnym podejściu do inteligencji, integrując różne komponenty funkcjonowania poznawczego. Składa się z 10 podtestów, które mierzą następujące skale:
- Rozumowanie płynne (fluid reasoning)
– zdolność do rozwiązywania nowych, nieznanych problemów bez oparcia o wiedzę wcześniej zdobytą. - Wiedza
– zakres informacji, słownictwa i rozumienia, gromadzonych poprzez doświadczenie i edukację. - Rozumowanie ilościowe
– umiejętność operowania liczbami, porównywania wartości, dostrzegania relacji matematycznych. - Pamięć robocza
– zdolność do przechowywania i manipulowania informacją w krótkim czasie, istotna dla uczenia się. - Prędkość przetwarzania
– tempo analizowania informacji, co ma znaczenie m.in. w środowisku szkolnym.
Każda z tych domen badana jest zarówno w wersji werbalnej, jak i niewerbalnej, co pozwala na wyodrębnienie mocnych stron dziecka nawet wtedy, gdy występują trudności w mowie, komunikacji czy uczeniu się (Twomey et al., 2018).
Dla kogo i kiedy warto zastosować SB5?
Test można przeprowadzić już u dzieci od 2. roku życia aż do dorosłości. Znajduje zastosowanie m.in. w:
- diagnostyce specyficznych trudności w uczeniu się,
- ocenie dzieci z podejrzeniem niepełnosprawności intelektualnej lub uzdolnień,
- diagnozie zaburzeń rozwoju (np. spektrum autyzmu, ADHD),
- planowaniu wsparcia edukacyjnego i terapeutycznego.
Zaletą SB5 jest to, że można go dostosować do poziomu funkcjonowania dziecka – zarówno przy trudniejszych przypadkach (np. dzieci niesłyszące, niemówiące), jak i w diagnozie dzieci zdolnych.
Przykład praktyczny
Podczas jednej z diagnoz w naszym centrum, 7-letni chłopiec, u którego nauczyciele podejrzewali trudności w uczeniu się, uzyskał przeciętny wynik Full Scale IQ. Jednak szczegółowa analiza SB5 ujawniła wyraźną dysproporcję – wysoki poziom rozumowania niewerbalnego i bardzo niską pamięć roboczą. Dzięki tej informacji możliwe było zaplanowanie terapii wspierającej pamięć operacyjną oraz dostosowanie metod nauczania do mocnych stron dziecka.
Dlaczego SB5, a nie tylko klasyczne testy IQ?
- Diagnozuje więcej niż „suche” IQ – analizuje profil poznawczy.
- Jest elastyczny – uwzględnia możliwości werbalne i niewerbalne.
- Jest rzetelny i znormalizowany – wyniki można porównywać z populacją.
- Umożliwia dopasowaną pomoc – pokazuje, gdzie konkretnie dziecko potrzebuje wsparcia.
W naszym centrum stosujemy SB5 jako element kompleksowej oceny rozwoju poznawczego dziecka, traktując wynik nie jako etykietę, ale punkt wyjścia do zindywidualizowanego podejścia.
FSDS – Funkcjonalna Skala Dojrzałości Społecznej
Chociaż SB5 mierzy potencjał poznawczy, to nie mówi, jak dziecko funkcjonuje w rzeczywistości. Tu z pomocą przychodzi FSDS – Funkcjonalna Skala Dojrzałości Społecznej, opracowana przez dr Urszulę Sajewicz‑Radtke, Bartosza M. Radtke, Pawła Jurka i Michała Olecha w Pracowni Testów Psychologicznych i Pedagogicznych w Gdańsku (Jurek, Olech, Sajewicz‑Radtke, & Radtke, 2023).
Zakres i metodologia badania
FSDS jest przeznaczony dla osób w wieku od 1 roku do 30 lat i 11 miesięcy. Diagnoza to ustrukturyzowany wywiad z rodzicem lub opiekunem, trwający zazwyczaj 60–90 minut. Skala obejmuje następujące sfery funkcjonowania:
- Motoryczną – dużą i małą.
- Poznawczą – rozwój mowy, rozumienie, sfera pojęciowa.
- Emocjonalno-społeczną – relacje, samoregulacja, czas wolny.
- Aktywność życiową – jedzenie, ubieranie się, dbanie o higienę, korzystanie z toalety, odpowiedzialność, korzystanie z zasobów, edukacja/praca.
Na podstawie wyników oblicza się:
- Iloraz dojrzałości społecznej (IDS).
- Wiek funkcjonalny, który pokazuje, w jakim stopniu dziecko funkcjonuje względem norm rówieśniczych.
FSDS ma pełne polskie normy i wysoką rzetelność psychometryczną (0,97–0,99).
Dlaczego FSDS to istotne uzupełnienie SB5?
- WSZYSTKIE ŻYCIOWE KONTEKSTY: FSDS analizuje codzienne kompetencje, których nie uchwyci SB5.
- Dla dzieci niesamodzielnych komunikacyjnie — test opiera się na relacji z opiekunem, więc można badać także dzieci z ASD czy opóźnieniem.
- Dla specjalistów i planowania wsparcia — wynik FSDS pozwala precyzyjnie wskazać obszary wymagające rozwoju lub interwencji.
Zastosowania praktyczne
FSDS jest rekomendowany w:
- diagnozie niepełnosprawności intelektualnej,
- diagnozie autyzmu i stanów pokrewnych,
- ocenie skuteczności terapii i interwencji rewalidacyjnych,
- badaniach adaptacyjnych, skupiających się na funkcjonowaniu w naturalnych warunkach (Jurek et al., 2023).
W naszym centrum FSDS stosujemy, aby uzyskać pełen obraz funkcjonowania dziecka – nie tylko co potrafi, ale jak to przekłada się na rzeczywiste, codzienne wyzwania i samodzielność.
Porównanie SB5 i FSDS – różne perspektywy, wspólny cel
Chociaż test SB5 i FSDS badają zupełnie różne aspekty funkcjonowania dziecka, łączy je jedno: pomagają zrozumieć rozwój młodego człowieka z różnych, komplementarnych perspektyw. Jeden skupia się na potencjale intelektualnym, drugi – na codziennym funkcjonowaniu. Razem pozwalają zbudować pełny profil rozwoju dziecka, który jest nieocenionym narzędziem w diagnozie, terapii i edukacji.
Co mierzy SB5, a co FSDS?
Obszar | SB5 – Test inteligencji | FSDS – Skala funkcjonalna |
---|---|---|
Zakres wiekowy | 2–70 lat | 1–30 lat i 11 mies. |
Cel | Pomiar potencjału poznawczego (IQ) | Ocena funkcjonowania społeczno-adaptacyjnego |
Forma badania | Interaktywna praca z dzieckiem | Wywiad z rodzicem/opiekunem |
Sfery badane | 5 czynników inteligencji werbalnej/niewerbalnej | Motoryka, komunikacja, samodzielność, relacje |
Czas trwania | ok. 60–90 minut | ok. 60–90 minut |
Typ wyniku | Iloraz inteligencji (Full Scale IQ i indeksy) | Iloraz dojrzałości społecznej, wiek funkcjonalny |
Jak testy się uzupełniają?
W praktyce zdarza się, że dzieci z wysokim ilorazem inteligencji (wg SB5) mają duże trudności w codziennym funkcjonowaniu – np. nie potrafią samodzielnie się ubrać, organizować dnia, budować relacji z rówieśnikami. Z drugiej strony, dzieci z przeciętnym lub niższym IQ potrafią świetnie funkcjonować dzięki wyćwiczonym kompetencjom społecznym i adaptacyjnym. Tylko połączenie SB5 i FSDS daje możliwość odkrycia takiej dysharmonii.
Przykładowo:
- Dziecko z ASD może mieć wysokie zdolności logiczne (SB5), ale poważne deficyty w komunikacji i relacjach (FSDS).
- Dziecko z opóźnieniem rozwoju intelektualnego może mieć niskie wyniki w SB5, ale być stosunkowo samodzielne życiowo – co ma znaczenie w orzecznictwie czy planowaniu wsparcia.
Kiedy warto przeprowadzić oba badania?
- Gdy rodzic lub specjalista nie ma pewności, z czego wynikają trudności dziecka (intelektualne vs funkcjonalne).
- Gdy potrzebna jest kompletna diagnoza w kontekście orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, niepełnosprawności lub spektrum autyzmu.
- Przy rozbieżnościach między opiniami nauczycieli a obserwacjami rodziców.
- Podczas tworzenia IPET-u lub planu terapeutycznego – oba narzędzia pomagają dobrać adekwatne metody wsparcia.
W naszym centrum najczęściej stosujemy testy SB5 i FSDS razem w sytuacjach, gdy rodzic chce uzyskać pełen obraz rozwoju dziecka – nie tylko jego możliwości intelektualnych, ale i realnego funkcjonowania w świecie społecznym i edukacyjnym.
Kiedy zgłosić się na badanie? Wskazówki dla rodziców
Rodzice często zastanawiają się, czy trudności ich dziecka to jeszcze „norma rozwojowa”, czy już sygnał do działania. Odpowiedź nie zawsze jest oczywista — każde dziecko rozwija się w indywidualnym tempie. Jednak są pewne symptomy, które powinny zwrócić naszą uwagę i mogą być wskazaniem do przeprowadzenia rzetelnej diagnozy rozwoju.
Wczesne sygnały, które warto potraktować poważnie
W wieku przedszkolnym:
- Brak lub opóźnienie rozwoju mowy (np. dziecko nie mówi prostych zdań po 3. roku życia).
- Trudności z nawiązywaniem relacji z rówieśnikami lub nadmierne wycofanie.
- Problemy z adaptacją do przedszkola (lęk, agresja, trudność z dostosowaniem się do zasad).
- Kłopoty z koordynacją ruchową – np. częste potykanie się, niechęć do rysowania, trudności z ubieraniem.
- Wydłużający się brak samodzielności w codziennych czynnościach (np. korzystanie z toalety, jedzenie).
W wieku szkolnym:
- Trudności w nauce mimo starań (czytanie, pisanie, liczenie).
- Problemy z koncentracją, łatwe rozpraszanie się, zapominanie poleceń.
- Niska samoocena, niechęć do szkoły, unikanie zadań wymagających wysiłku.
- Trudności w regulacji emocji – gwałtowne reakcje, brak przewidywania konsekwencji.
- Rozbieżności między oceną nauczyciela a obserwacjami rodziców.
Nie tylko objawy – ale też potrzeba poznania potencjału
Warto pamiętać, że diagnoza to nie tylko „szukanie trudności”. Coraz częściej badanie wykonuje się także po to, aby:
- Sprawdzić gotowość szkolną u dziecka 5–6-letniego.
- Określić potencjał poznawczy i mocne strony, np. u dzieci uzdolnionych.
- Zweryfikować potrzebę dostosowania wymagań edukacyjnych.
- Ułatwić nauczycielowi zrozumienie dziecka, szczególnie w przypadku nietypowych zachowań.
W naszym centrum obserwujemy, że wielu rodziców po badaniu mówi: „teraz w końcu rozumiem swoje dziecko”. Dobrze przeprowadzona diagnoza to nie tylko wyniki – to przede wszystkim szansa na świadome wsparcie i podjęcie działań zanim trudności się nasilą.
W jakich sytuacjach warto rozważyć zastosowanie SB5 i FSDS razem?
- Gdy dziecko funkcjonuje nierównomiernie – np. dobrze wypada intelektualnie, ale nie radzi sobie w codziennym życiu.
- Przy diagnozie spektrum autyzmu, ADHD, niepełnosprawności intelektualnej lub ryzyka wykluczenia edukacyjnego.
- Kiedy potrzebna jest pełna diagnoza do opinii/orzeczenia lub IPET-u.
- W sytuacji, gdy rodzic lub nauczyciel nie potrafi jednoznacznie określić, w czym tkwi trudność.
Jak wygląda proces badania w naszym centrum?
Dla wielu rodziców sama decyzja o wykonaniu diagnozy to ważny krok – często poprzedzony obserwacją niepokojących sygnałów, rozmowami z nauczycielami czy specjalistami. W naszym centrum zależy nam, aby cały proces diagnostyczny był nie tylko profesjonalny, ale także przyjazny, zrozumiały i wspierający. Oto, jak wygląda krok po kroku:
Konsultacja wstępna – zrozumienie potrzeb
Zaczynamy od rozmowy – telefonicznej lub osobistej – w której wspólnie ustalamy, jaki zakres badania będzie najbardziej adekwatny. Czy chodzi o trudności edukacyjne? Podejrzenie spektrum autyzmu? A może ocenę dojrzałości szkolnej? Pomagamy dobrać narzędzia – często jest to właśnie połączenie SB5 i FSDS.
Wywiad rozwojowy z rodzicem
Każde dziecko to osobna historia – dlatego przeprowadzamy szczegółowy wywiad, który pozwala nam poznać kontekst rodzinny, zdrowotny i edukacyjny. Na tym etapie rodzice często odkrywają, że wiele drobnych trudności układa się w spójny obraz.
Badanie dziecka – SB5
Badanie testem SB5 odbywa się w komfortowych warunkach, dostosowanych do wieku i możliwości dziecka. Psycholog pracuje indywidualnie z dzieckiem, przeprowadzając zestaw zadań (zarówno werbalnych, jak i niewerbalnych), w tempie, które nie wywołuje stresu ani presji.
Wywiad funkcjonalny – FSDS
Równolegle lub w osobnym spotkaniu przeprowadzamy z rodzicem ustrukturyzowany wywiad diagnostyczny FSDS. Skupiamy się tu na codziennym funkcjonowaniu dziecka – w domu, przedszkolu/szkole, w kontaktach z rówieśnikami.
Analiza wyników i opracowanie raportu
Po zakończeniu badań opracowujemy szczegółowy raport diagnostyczny, który zawiera:
- Wyniki ilościowe (IQ, IDS, wiek funkcjonalny),
- Opis mocnych stron i obszarów wymagających wsparcia,
- Wnioski diagnostyczne,
- Praktyczne rekomendacje – dla rodzica, nauczyciela, terapeuty.
Omówienie wyników z rodzicem
To jeden z najważniejszych etapów – rozmowa o wynikach i ich znaczeniu. Staramy się tłumaczyć wszystko prostym językiem, odpowiadamy na pytania, wspólnie zastanawiamy się, co dalej: terapia? zajęcia wspierające? a może po prostu inne podejście w szkole?
Dlaczego warto badać dziecko u nas?
- Pracujemy w atmosferze życzliwości, bez oceniania.
- Dostosowujemy badanie do możliwości dziecka – także tych z ASD, ADHD, niepełnosprawnością intelektualną czy opóźnionym rozwojem.
- Łączymy metody poznawcze i funkcjonalne, dzięki czemu diagnoza jest pełna i trafna.
- Otrzymujesz konkretne wskazówki do działania – nie tylko opis, ale też pomysły na to, co dalej.
Podsumowanie: Wiedza, która wspiera rozwój dziecka
Rozwój dziecka to proces złożony, dynamiczny i wielowymiarowy. Żadne pojedyncze narzędzie diagnostyczne nie jest w stanie oddać pełni jego możliwości, wyzwań i potrzeb. Dlatego tak ważne jest łączenie różnych perspektyw – poznawczej, funkcjonalnej, emocjonalno-społecznej – w procesie diagnozy.
SB5 daje nam wiedzę o potencjale intelektualnym dziecka: jego zdolnościach werbalnych, logicznych, pamięci i tempie przetwarzania informacji. Z kolei FSDS pozwala zobaczyć, jak ten potencjał przekłada się na życie codzienne – samodzielność, relacje, funkcjonowanie w grupie, gotowość do nauki i pracy.
Co zyskujesz jako rodzic?
- Zrozumienie – poznajesz prawdziwy obraz mocnych i słabszych stron dziecka.
- Spokój – przestajesz działać po omacku, możesz świadomie planować wsparcie.
- Wiedzę praktyczną – otrzymujesz konkretny raport z jasnymi wnioskami i rekomendacjami.
- Wcześniejsze działanie – możesz reagować zanim trudności się utrwalą lub pogłębią.
- Wsparcie – nie jesteś sam/a w tej drodze – pomagamy przejść przez proces diagnozy i dalszych kroków.
Dziecko, które zostaje trafnie zdiagnozowane i zrozumiane, zyskuje szansę na rozwój na miarę swoich możliwości – bez presji, z uwzględnieniem jego indywidualności. To największy prezent, jaki możemy mu dać.
Potrzebujesz pomocy?
W naszym centrum realizujemy kompleksową diagnozę rozwoju dziecka z wykorzystaniem testów SB5 i FSDS. Pracujemy w atmosferze zrozumienia i wsparcia, a wyniki badania traktujemy nie jako etykietę, ale jako punkt wyjścia do dalszej, świadomej drogi.
Jeśli masz pytania lub nie jesteś pewien/pewna, czy Twoje dziecko potrzebuje takiego badania – zapraszamy na konsultację wstępną.
Bibliografia
- Coolican, J., Bryson, S. E., & Zwaigenbaum, L. (2008). Brief report: Data on the Stanford-Binet Intelligence Scales (5th ed.) in children with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 38(1), 190–197. https://doi.org/10.1007/s10803-007-0368-2
- Doll, E. A. (1947). The measurement of social competence: A manual for the Vineland Social Maturity Scale. Educational Test Bureau.
- Glascoe, F. P., & Marks, K. P. (2011). Detecting children with developmental-behavioral problems: The value of collaborating with parents. Psychological Test and Assessment Modeling, 53(2), 258–279*.
- Jurek, P., Olech, M., Sajewicz-Radtke, U., & Radtke, B. M. (2023). Funkcjonalna Skala Dojrzałości Społecznej: Podręcznik techniczny. Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
- Pollack, M. M., Holubkov, R., Funai, T., Levy, F., Clark, A., Morgan, R., … Moler, F. W. (2009). The Functional Status Scale: New pediatric outcome measure. Pediatrics, 124(1), e18–e28. https://doi.org/10.1542/peds.2008-1265
- Pollack, M. M., Holubkov, R., Funai, T., Clark, A., Moler, F. W., Tischler, M. B., … Dean, J. M. (2010). Relationship of pediatric overall and cerebral performance categories to Functional Status Scale. Critical Care Medicine, 38(4), 1352–1358. https://doi.org/10.1097/CCM.0b013e3181d578ce
- Roid, G. H. (2003). Stanford-Binet Intelligence Scales, Fifth Edition: Examiner’s Manual. Riverside Publishing.
- Roid, G. H., & Barram, R. A. (2004). Essentials of Stanford-Binet Intelligence Scales (SB5) assessment. John Wiley & Sons.
- Sajewicz-Radtke, U., & Radtke, B. M. (2022). FSDS – Funkcjonalna Skala Dojrzałości Społecznej. Polska Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
- Twomey, C., O’Connell, H., Lillis, M., Tarpey, S. L., & O’Reilly, G. (2018). Utility of an abbreviated version of the Stanford-Binet Intelligence Scales (5th ed.) in estimating “Full Scale” IQ for young children with autism spectrum disorder. Autism Research, 11(3), 503–508. https://doi.org/10.1002/aur.1911
Autor: Krystian Środa