Testy przesiewowe a diagnoza autyzmu
Rodzice, którzy zauważają u swojego dziecka pierwsze objawy charakterystyczne dla zaburzeń ze spektrum autyzmu, często wpisują w wyszukiwarkę frazy takie jak „test na autyzm”. Warto jednak podkreślić, że testy internetowe czy krótkie kwestionariusze dostępne online nie stanowią podstawy do postawienia diagnozy. Mogą one jedynie zasygnalizować potrzebę dalszej konsultacji u specjalisty.
Diagnoza autyzmu zawsze wymaga spotkania z doświadczonym diagnostą i zastosowania profesjonalnych narzędzi, takich jak badanie ADOS-2.
Badanie ADOS-2 – złoty standard diagnozy autyzmu
ADOS-2 (czyli Autism Diagnosis Observation Schedule) to narzędzie uważane za złoty standard diagnozy autyzmu. Nie jest to test w tradycyjnym znaczeniu, ale częściowo ustrukturyzowany protokół obserwacji. Oznacza to, że diagnosta podczas sesji ocenia zachowania i sposób funkcjonowania osoby badanej w trakcie interakcji społecznych, zabaw czy rozmów. Dzięki temu można z dużą precyzją określić, czy mamy do czynienia z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, czy też z innymi zaburzeniami rozwojowymi.
Na czym polega samo badanie ADOS?
Samo badanie ADOS polega na obserwowaniu sposobu nawiązywania kontaktu, utrzymywania kontaktu wzrokowego, zdolności do rozmowy i reagowania na bodźce społeczne. Diagnosta korzysta przy tym z modułów dostosowanych do danej grupy wiekowej oraz poziomu rozwoju językowego. Dzięki szczegółowej instrukcji i standaryzacji, badanie ados 2 jest wiarygodne i powtarzalne.
Różnica między testem a badaniem ADOS-2 w praktyce
W praktyce oznacza to, że testy na autyzm dostępne online są jedynie narzędziami przesiewowymi. Natomiast badanie ADOS-2 to proces prowadzony przez diagnostę, który korzysta z narzędzia opracowanego do profesjonalnej diagnozy. ADOS-2 nie sprawdza „wiedzy” osoby badanej, lecz ocenia jej zachowania w różnych sytuacjach. To zasadnicza różnica, która wpływa na możliwość trafnej diagnozy.
Kto przeprowadza badanie ADOS-2?
Badanie ADOS-2 musi być wykonywane przez zespół specjalistów – psychologów, pedagogów, a czasem także przez lekarza psychiatrę. Osoby te są odpowiednio przeszkolone i posiadają certyfikaty. Psycholog dziecięcy lub inny diagnosta prowadzi obserwację, natomiast lekarz przeprowadza diagnozę medyczną, aby formalnie potwierdzić rozpoznanie. W efekcie dochodzi do postawienia diagnozy zaburzeń rozwojowych lub wykluczenia autyzmu.
Badanie ADOS-2 u dzieci i dorosłych
Badanie autyzmu za pomocą ADOS-2 można przeprowadzić u dzieci już od 12. miesiąca życia, ale narzędzie obejmuje także osoby dorosłe. W zależności od wieku osoby badanej wybiera się odpowiedni moduł, który pozwala ocenić funkcjonowanie w zakresie kontaktów społecznych, komunikacji i obecności zachowań stereotypowych. Dzięki temu autyzm diagnozowany jest w różnym wieku i przy różnym stopniu nasilenia objawów.
Rola ADOS-2 w diagnozach spektrum autyzmu
ADOS-2 odgrywa kluczową rolę w procesie diagnozy zaburzeń. Badanie pozwala bowiem wychwycić objawy autyzmu, takie jak trudności w zakresie interakcji społecznych, brak elastyczności czy specyficzne zainteresowania. Jest to szczególnie istotne w przypadku dzieci, które dopiero rozwijają umiejętności komunikacyjne. Jednak także u osób dorosłych ADOS-2 pomaga zrozumieć trudności w nawiązywaniu relacji i funkcjonowaniu społecznym.
Test ADOS a badanie ADOS-2 – wyjaśnienie terminologiczne
W języku potocznym często mówi się o „teście ADOS” lub „teście ADOS 2”. Jednak warto podkreślić, że specjaliści używają poprawnego określenia „badanie ADOS-2”. Chociaż w internecie popularne są sformułowania takie jak „wyniki testu ADOS” czy „wyniki testu na autyzm”, należy pamiętać, że ADOS-2 to narzędzie diagnostyczne, a nie test wyboru. Diagnosis observation opiera się na naturalnych reakcjach i obserwacji dziecka, a nie na udzielaniu poprawnych odpowiedzi.
Jak wygląda procedura diagnozy ADOS-2?
Podczas badania diagnosta stosuje przygotowane zadania i sytuacje społeczne, które wywołują określone reakcje. Analizie podlega sposób nawiązywania kontaktu, poziom komunikacji, obecność stereotypii oraz ogólny obraz funkcjonowania. Przeprowadzenie wywiadu z rodzicami jest dodatkowym elementem, który pozwala lepiej zrozumieć kontekst. Dzięki temu diagnoza ADOS jest kompleksowa i opiera się nie tylko na samej obserwacji, ale także na informacjach od rodziców dzieci czy nauczycieli.
Znaczenie wyników badania ADOS-2
Po zakończeniu badania rodzina otrzymuje raport opisujący zachowania i reakcje osoby badanej. Wynik badania zawiera zarówno elementy jakościowe, jak i ilościowe. W zależności od sytuacji możliwe jest także skierowanie do dalszej diagnostyki w poradniach psychologiczno-pedagogicznych czy na dodatkowe konsultacje u lekarza psychiatry. W razie potrzeby można też uzyskać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego i skierowanie na nauczanie indywidualne.
Podsumowanie
Testy internetowe czy kwestionariusze są jedynie narzędziami przesiewowymi, które mogą jedynie zasugerować dalsze kroki. Badanie ADOS-2 to natomiast narzędzie diagnostyczne, które stanowi podstawę do trafnej diagnozy. Oparte na standaryzowanym protokole obserwacji, prowadzone przez profesjonalnych diagnostów, uznawane jest na całym świecie za złoty standard diagnozy autyzmu. Dzięki niemu możliwe jest dokładne rozpoznanie zaburzeń ze spektrum autyzmu, niezależnie od wieku osoby badanej, oraz zaplanowanie dalszego wsparcia – od terapii po orzeczenia edukacyjne.
