Dorastanie to czas pełen burzliwych przemian – zarówno fizycznych, jak i emocjonalnych. To okres poszukiwania tożsamości, budowania relacji, pierwszych poważniejszych wyzwań i trudności. Niestety, coraz więcej młodych ludzi zmaga się z depresją, która nie jest chwilowym smutkiem czy złym nastrojem, ale poważnym zaburzeniem wpływającym na codzienne funkcjonowanie.
Statystyki są alarmujące: w Polsce na depresję cierpi około 2% dzieci w wieku 6–12 lat i aż 20% w grupie młodzieżowej. To oznacza, że w każdej szkole są nastolatkowie, którzy borykają się z tym problemem, często w milczeniu. Mimo że coraz częściej mówi się o zdrowiu psychicznym młodzieży, wciąż istnieje wiele mitów i nieporozumień dotyczących depresji. Dlatego warto dowiedzieć się, czym ona naprawdę jest, jakie są jej objawy i jak można pomóc.
Objawy depresji u nastolatków
Depresja u młodzieży może objawiać się inaczej niż u dorosłych. Oprócz klasycznych symptomów, takich jak smutek czy utrata zainteresowań, warto zwrócić uwagę na mniej oczywiste oznaki:
- Drażliwość i wybuchy złości – zamiast typowego przygnębienia, nastolatek może reagować agresją, rozdrażnieniem lub impulsywnymi zachowaniami.
- Wycofanie społeczne – unikanie kontaktów z rówieśnikami, izolacja od rodziny, brak chęci do rozmów.
- Zmiany apetytu i masy ciała – znaczne chudnięcie lub przybieranie na wadze bez wyraźnej przyczyny.
- Problemy ze snem – bezsenność lub nadmierna senność, trudności z zasypianiem i budzeniem się.
- Spadek energii – ciągłe zmęczenie, brak chęci do działania, nawet w przypadku ulubionych aktywności.
- Trudności w koncentracji – problemy z nauką, zapominanie obowiązków, gorsze wyniki szkolne.
- Myśli samobójcze – rozmowy o śmierci, zainteresowanie tematyką śmierci lub samookaleczenia.
Warto pamiętać, że objawy te muszą utrzymywać się przez co najmniej dwa tygodnie, aby można było mówić o depresji. Zmienne nastroje są częścią dorastania, ale gdy smutek i apatia zaczynają dominować, nie można tego bagatelizować.
Przyczyny depresji w okresie dojrzewania
Depresja nie ma jednej przyczyny. Na jej rozwój wpływają czynniki biologiczne, genetyczne oraz środowiskowe. Wśród nich można wymienić:
- Predyspozycje genetyczne – jeśli w rodzinie występowały zaburzenia depresyjne, ryzyko ich pojawienia się u dziecka wzrasta.
- Stresujące wydarzenia życiowe – rozwód rodziców, śmierć bliskiej osoby, problemy w szkole, konflikty z rówieśnikami.
- Czynniki środowiskowe – przemoc domowa, nadużywanie substancji psychoaktywnych w rodzinie, brak wsparcia emocjonalnego.
- Zmiany hormonalne – okres dojrzewania wiąże się z gwałtownymi zmianami hormonalnymi, które mogą wpływać na nastrój.
- Nadmierna presja społeczna – wysokie wymagania w szkole, porównywanie się do innych w mediach społecznościowych, niskie poczucie własnej wartości.
Jak pomóc nastolatkowi z depresją?
Pierwszym krokiem jest uważna obserwacja i otwarta rozmowa. Jeśli zauważysz niepokojące objawy u swojego dziecka, nie bagatelizuj ich. Wyraź swoje wsparcie i gotowość do pomocy.
- Rozmowa bez oceniania – zamiast mówić „weź się w garść”, spróbuj: „Widzę, że coś cię martwi. Chcesz o tym porozmawiać?”
- Szukanie wsparcia specjalisty – psycholog dziecięcy lub psychiatra oceni stan psychiczny nastolatka i zaproponuje odpowiednie leczenie.
- Budowanie poczucia własnej wartości – wzmocnienie samooceny dziecka poprzez rozwój jego mocnych stron, zachęcanie do pasji i samodzielności.
- Ograniczenie stresujących bodźców – dbanie o higienę snu, ograniczenie czasu spędzanego na mediach społecznościowych.
- Kreowanie bezpiecznej przestrzeni – pokazanie dziecku, że jest akceptowane i może liczyć na zrozumienie.
Ważne jest również budowanie poczucia własnej wartości u młodych ludzi. W tym celu stworzyliśmy zestaw kart pracy „Wzmacnianie skrzydeł – jak budować poczucie własnej wartości u dzieci 7–13 lat”, który może być pomocnym narzędziem w pracy z dzieckiem. Znajdziesz go tutaj.
Depresja to choroba, którą można i trzeba leczyć
Należy pamiętać, że depresja to nie „wymysł” czy „lenistwo”, ale poważne zaburzenie, które wymaga odpowiedniego leczenia i wsparcia. Im wcześniej zostanie rozpoznana, tym większe szanse na pełne wyzdrowienie i powrót do normalnego funkcjonowania.
Jeśli podejrzewasz depresję u swojego dziecka lub kogoś bliskiego, nie czekaj. Warto skonsultować się ze specjalistą, aby jak najszybciej wdrożyć odpowiednie działania. Pomoc jest dostępna, a życie nastolatka może zmienić się na lepsze – z twoim wsparciem, zrozumieniem i właściwą terapią.
